PZL-23A "KARAŚ" Polski Samolot Bombowy - wersja wczesna

Model do sklejania wiernie odwzorowujący PZL-23A 'KARAŚ' Samolot Bombowy.
Od jesieni 1932 powstały trzy prototypy oznaczone symbolami: PZL - 23/I, PZL - 23/II i PZL - 23/III. Badania wytrzymałościowe i statyczne PZL - 23/I zakończono w drugiej połowie 1933 r. Prototyp wzbił się w powietrze pod koniec 1934 r. W kolejnych wersjach doświadczalnych dokonywano wielu poprawek takich jak: likwidacja wibracji tylnej części kadłuba i usterzenia wysokości, wzmocnienie konstrukcji płata, poprawa widoczności z fotela pilota poprzez zwiększenie przeszklenia kabiny, opuszczenia o 10cm miejsca mocowania silnika, zastosowanie nowego pierścienia o mniejszym współczynniku Cx, zlikwidowano w kadłubie komorę bombową, przenosząc wyrzutniki pod skrzydła i pod kadłub i wiele innych. Łącznie wprowadzono ponad 100 zmian i usunięto kilkaset usterek.

Wersję wzorcową pod nazwą PZL - 23 Karaś A wprowadzono do produkcji (od połowy 1935 r.) w liczbie 40 szt. w nowym zakładzie PZL WP-1 (Podlaskie Zakłady Lotnicze - Wytwórnia Płatowców nr 1) i sukcesywnie wchodziły one do uzbrojenia 1 Pułku Lotniczego oraz eksportowane były do Bułgarii. Podczas eksploatacji tego samolotu pojawiały się nowe usterki (m.in. zbyt słaby silnik, osiąganie małego pułapu z pełnym uzbrojeniem, mała skuteczność skrzeli itd.). W wyniku likwidacji tych usterek, powstała druga wersja samolotu PZL - 23 Karaś B. Miał on mocniejszy silnik (Bristol Pegasus VIII o mocy 680 KM, zlikwidowano skrzela, wprowadzono ulepszone wyprofilowanie przejścia pomiędzy stykiem kadłuba i skrzydła). Umowa z PZL opiewała na wyprodukowanie 210 samolotów w wersji B.
Od jesieni 1936 r. zaczęto je dostarczać do pułków lotniczych. W drugiej połowie lat 30-tych, samolot PZL - 23 B Karaś stał się podstawowym samolotem liniowym, natomiast Karasie w wersji A wycofano do szkolnictwa. Pełniąc służbę w Polskim Lotnictwie Wojskowym, Karasie wykorzystano w kilku większych akcjach. W 1937 r. dywizjon Karasi B z 1 P.L. wykonał pokazowe ostre bombardowanie małej stacji kolejowej na linii Chełm - Brześć n/B. Kilka dywizjonów liniowych skoncentrowano na lotnisku Wilno - Porubanek w ramach demonstracji siły wobec sąsiadującej Litwy, natomiast w październiku 1938 r. kilkanaście Karasi z różnych pułków stacjonowało na lotnisku w Aleksandrowie, zabezpieczając zajęcie Zaolzia. Zgodnie z zasadami użycie Karasi, przeznaczano je do wykonywania zadań interwencyjnych.

W kampanii wrześniowej wykonywały one niektóre zadania bojowe i rozpoznanie z powietrza. Samoloty wchodzące w skład eskadr armijnych bombardowały kolumny pancerne, wykonywały dalekie rajdy rozpoznawcze, na terytoria Niemiec, Słowacji i Prus Wschodnich. Pierwszym zbombardowanym obiektem na terytorium przeciwnika była fabryka w rejonie Oławy. Bombardowano obiekty strategiczne na terenie Prus Wschodnich. Duża liczba wykonywanych zadań spowodowała ok. 90% straty w samolotach. Ogółem w kampanii wrześniowej zestrzelono 112 Karasi, a do Rumunii ewakuowano zaledwie 11 maszyn (trzy z 31 eskadry i osiem z 24 eskadry rozpoznawczej). Oprócz tego, w Rumunii znalazło się 30 Karasi w wersji A z CWL - 1 (przekroczyły granice w dniu 16.09 1939 r.). Po włączeniu Rumunii do Paktu Trzech w internowanych Karasiach wymieniono uzbrojenie na niemieckie i sformowano z nich eskadrę rozpoznawczą i szkolno-treningową. Rumunie używali Karasi na froncie wschodnim. Ostatni Karaś wykorzystywany był w Rumunii do 1946 r., jako holownik celu powietrznego.